ПРАДМОВА
Электронны вучэбна-метадычны комплекс (ЭВМК) па дысцыпліне «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» распрацаваны згодна з патрабаваннямі адукацыйных стандартаў агульнай вышэйшай адукацыі для ўсіх спецыяльнасцей універсітэта і вучэбнай праграмай, складзенай на аснове тыпавой вучэбнай праграмы «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» для ўстаноў вышэйшай адукацыі, рэгістрацыйны нумар № ГД-СД.037/тып., зацверджанай Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь 29.04.2022, і вучэбных планаў для спецыяльнасцей універсітэта. Мэта электроннага вучэбна-метадычнага комплексу – метадычнае забеспячэнне вывучэння дадзенай дысцыпліны, арыентаванай на фарміраванне ўстойлівых уяўленняў пра гістарычнае мінулае і напрамкі далейшага развіцця беларускай дзяржавы, з выкарыстаннем разнастайных методык і педагагічных тэхналогій, сродкаў адукацыі, праграмнай дакументацыі, вучэбных і вучэбна-метадычных матэрыялаў.
Характэрнымі асаблівасцямі вучэбнай дысцыпліны «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» з’яўляюцца яе міждысцыплінарны характар і акцэнт на канцэптуальныя веды па гісторыі развіцця дзяржаўных інстытутаў, неад’емныя атрыбуты беларускай дзяржаўнасці, фарміраванне практыка-арыентаваных навыкаў. Вучэбная дысцыпліна адлюстроўвае сістэматычны падыход да гісторыі фарміравання і развіцця розных этапаў беларускай дзяржаўнасці, іх эвалюцыі з улікам унутраных фактараў і глабальных працэсаў. Змест вучэбнай дысцыпліны «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» вызначаны зыходзячы з аб’ёму ведаў, атрыманых ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі. Праграма заснавана на праблемна-храналагічным падыходзе, які дазваляе сканцэнтраваць увагу на найбольш значных гістарычных з’явах і праблемах гісторыі беларускай дзяржаўнасці і выключыць дубліраванне школьнага курса гісторыі. У праграме вытрыманы прынцып «разумнай дастатковасці» адносна інфармацыйнага і навукова-тэарэтычнага матэрыялу, які прапаноўваецца студэнтам. Вучэбная дысцыпліна «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» мае цесную сувязь з дысцыплінай «Вялікая Айчынная вайна савецкага народа (у кантэксце Другой сусветнай вайны)», заснаванай на сучасных дасягненнях айчыннай гісторыі.
ЭВМК уключае змест праграмнага вучэбнага матэрыялу і тэматычны план дысцыпліны, тэарэтычны курс, планы семінарскіх заняткаў, храналогію развіцця беларускай дзяржаўнасці, прыкладную тэматыку рэфератаў, пытанні да экзамену і спіс рэкамендаванай літаратуры.
Тэарэтычны курс прадстаўлены ў вучэбным дапаможніку «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» пад агульнай рэдакцыяй І. А. Марзалюка (Мінск : Адукацыя і выхаванне, 2022. 447 с.) і ўключае асновы гісторыі беларускай дзяржаўнасці: асноўныя этапы развіцця беларускай дзяржаўнасці, асновы дзяржаўнага ладу Рэспублікі Беларусь, Беларусь на мяжы культур і цывілізацый. Усяго прапанавана 19 тэарэтычных тэм, якія ахопліваюць праграмны матэрыял па дадзеным курсе. Тэматыка тэарэтычнага курса і семінарскіх заняткаў валодае значным ідэйна-палітычным патэнцыялам, застаючыся пры гэтым у межах акадэмічнай традыцыі. Тэарэтычны курс раскрывае асноўныя праблемы па кожнай тэме. Семінарскія заняткі праводзяцца па тэмах, якія патрабуюць замацавання тэарэтычных ведаў, атрыманых на лекцыях і ў выніку самастойнай работы з вучэбным матэрыялам.
Мэта вучэбнай дысцыпліны «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» – фарміраванне абгрунтаванай патрыятычнай пазіцыі.
У межах пастаўленай мэты задачы дысцыпліны наступныя:
– фарміраванне сістэмы ведаў пра гісторыю беларускай дзяржаўнасці і развіццё ўменняў асэнсоўваць падзеі і з’явы рэчаіснасці ў цеснай узаемасувязі мінулага, сучаснага і будучыні;
– стварэнне ўстойлівага ўяўлення пра гістарычны шлях і мэты далейшага развіцця беларускай дзяржавы;
– развіццё навыкаў аргументавана і дакладна фармуляваць сваю пазіцыю па актуальных пытаннях палітычнай, сацыяльна-эканамічнай і культурнай сфер;
– садзейнічаць развіццю спецыяльных ведаў і ўменняў, неабходных для ажыццяўлення навукова-даследчай дзейнасці па праблемах беларускай дзяржаўнасці.
У выніку засваення вучэбнай дысцыпліны навучэнец павінен:
ведаць:
– метадалагічныя асновы і перыядызацыю гісторыі беларускай дзяржаўнасці;
– асноўныя катэгорыі, звязаныя з гісторыяй і дзяржаўным будаваннем Рэспублікі Беларусь;
– характарыстыкі канстытуцыйнай сістэмы Рэспублікі Беларусь;
– характэрныя рысы і асаблівасці гістарычнага развіцця найважнейшых інстытутаў права;
– этапы фарміравання беларускай нацыі;
– гістарычна-рэтраспектыўныя і сучасныя характарыстыкі культурна-цывілізацыйнага развіцця Беларусі;
умець:
– фармуляваць і аргументаваць асноўныя ідэі і каштоўнасці беларускай мадэлі развіцця;
– выкарыстоўваць атрыманыя веды ў практычнай вучэбнай і прафесійнай сферах;
– характарызаваць атрыбутыўныя рысы беларускай нацыі;
– аналізаваць асноўныя факты і падзеі ў гісторыі беларускай дзяржаўнасці, даваць ім ацэнку;
валодаць:
– асноўнымі навукова-тэарэтычнымі ведамі для вырашэння тэарэтычных і практычных задач;
– сістэмным і параўнальным аналізам;
– даследчымі навыкамі;
– міждысцыплінарным падыходам пры вырашэнні праблем.
Агульныя патрабаванні да фарміравання ўніверсальных кампетэнцый выпускніка вызначаюцца наступнымі прынцыпамі:
– гуманізацыі як прыярытэтнага прынцыпу адукацыі, які забяспечвае асобасна арыентаваны характар адукацыйнага працэсу і творчую самарэалізацыю выпускніка;
– фундаментальнасці, якая садзейнічае арыентацыі зместу дысцыплін сацыяльна-гуманітарнага цыкла на выяўленне сутнасных падстаў і сувязяў паміж разнастайнымі працэсамі навакольнага свету, прыродазнаўчымі і гуманітарнымі ведамі;
– кампетэнтнаснага падыходу, які фарміруе сістэму патрабаванняў да арганізацыі адукацыйнага працэсу, накіраваных на павышэнне ролі самастойнай работы студэнтаў; мадэліруе сацыяльна-прафесійныя праблемы і шляхі іх вырашэння, што забяспечвае фарміраванне ў выпускнікоў умення дзейнічаць у зменлівых жыццёвых абставінах;
– сацыяльна-асобаснай падрыхтоўкі, заснаванай на адзінстве духоўнасці, грамадзянскасці і сацыяльнай актыўнасці асобы, якая ўсведамляе сваю непадзельнасць з мінулым, сучасным і будучыняй Беларусі і дзейнічае ў інтарэсах яе развіцця і абароны;
– міждысцыплінарнасці і інтэгратыўнасці сацыяльна-гуманітарнай адукацыі, рэалізацыя якой забяспечвае цэласнасць набыцця гуманітарных ведаў і іх сувязі з сацыяльным кантэкстам будучай прафесійнай дзейнасці выпускніка.
Засваенне зместу вучэбнай дысцыпліны «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» павінна забяспечыць фарміраванне наступнай універсальнай кампетэнцыі: «Валодаць здольнасцю аналізаваць працэсы дзяржаўнага будаўніцтва ў розныя гістарычныя перыяды, выяўляць фактары і механізмы гістарычных змен, вызначаць сацыяльна-палітычнае значэнне гістарычных падзей (асоб, артэфактаў і сімвалаў) для сучаснай беларускай дзяржаўнасці, дасканала выкарыстоўваць выяўленыя заканамернасці ў працэсе фарміравання грамадзянскай ідэнтычнасці».
Вывучэнне дысцыпліны «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» разлічана на 108 гадзін, з якіх 54 аўдыторныя. Размеркаванне аўдыторных гадзін па відах заняткаў наступнае: лекцыі – 30 гадзін, семінарскія заняткі – 24 гадзіны. У якасці формы бягучай атэстацыі прадугледжваецца экзамен. Вывучэнне дысцыпліны студэнтамі завочнай формы атрымання адукацыі разлічана на 14 гадзін (8 гадзін лекцыйныя заняткі і 6 гадзін семінарскія заняткі). Форма атэстацыі – экзамен.
Рэкамендацыі па выкарыстанні ЭВМК. Механізм выкарыстання ЭВМК па вучэбнай дысцыпліне «Гісторыя беларускай дзяржаўнасці» наступны:
1. Для студэнтаў дзённай формы атрымання вышэйшай адукацыі паслядоўнасць вывучэння матэрыялу вызначаецца тэматычным планам, у якім указана, пасля якіх лекцый і ў якім парадку праводзяцца адпаведныя семінарскія заняткі. У раздзеле «Планы семінарскіх заняткаў» заняткі падаюцца ў той паслядоўнасці, у якой студэнт павінен да іх рыхтавацца. Кантрольныя пытанні павінны выкарыстоўвацца студэнтамі для самакантролю пасля вывучэння адпаведных лекцыйных тэм, а таксама на семінарскіх занятках.
2. Студэнты завочнай формы атрымання вышэйшай адукацыі самастойна вывучаюць наступныя тэмы тэарэтычнага курса: 1.1, 1.2, 1.4, 1.7, 2.1, 2.4, 2.5, 2.6, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5; прадугледжана правядзенне семінарскіх заняткаў па тэмах 1.6, 2.3, 3.1.